ALİ CELEP
YUSUF ALPER’İN BAZI ŞİİRLERİ ÜZERİNE – 2
( Eleştirel Dipnotlar )
Yirmili yaşlarını kat eden bendeki üç şiirinde Yusuf Alper’in kişisel duyuşu öne alan bir tavırdan yola çıktığı açık görünüyor.
‘Nedir Beni Benden Alan’ ‘Duvarlar’ ‘Acılar Alır Satarım’ adını taşıyan bu şiirler, gerek ele aldığı temler gerekse o temleri işleme biçimiyle, kendi ahvalinin dökümünü yapıyor.
Kendi ahvalini tanıtan sözcükler ise ‘yalnızlık’ ‘acı’ ‘hüzün’ gibi daha çok dünkü lirik şiirin dağarcığını besleyen, benzetme dizimi bilinen, sindirme gücü zor olanlarından seçilmiş.
Salt kendine öykünür bir havada gelişen bu şiirler yine kendine özgü bir dürüstlükle, bu demektir ki şairin kendi özüne karışacak şekilde günlük konuşma dilinde kurulmuş.
Bir şey derken ne demek istediğimizi açık seçik belirginleştiren günlük konuşma dilinin tercih edilmesi, kendine fazlasıyla bürünmüş, kendisiyle oldukça meşgul görünen şairin hali hazırdaki ruhsal durumunun anlaşılmasında okura yardımcı olması yönüyle anlamlı görünüyor.
Fakat şahsi duyumun geçer akçe olduğu bir şiirin kıymet arz etmesi için, günlük konuşma diliyle iş görmesi yanında, imajlar sahnesinden de inmeden verilmesi önemlidir.
Yusuf Alper kendi içinde yaşamanın olumlu gerilimini günlük konuşma yolundan verirken, imajlar sahnesinden inmeyi göze almasıyla cesur davranmış görünüyor.
Biraz edebi sanat yapayım diye değil belki dilin inceliğinden faydalanma güdüsüyle ‘dilim’ sözcüğünün kullanımını, kendi psikolojik konumuyla çelişir görünme pahasına pürüzlü sözcelere dayanmasını da anlayışla karşılayabiliriz.
Diyelim ki bu dizeler şairin mutlak anlamda çevreden soyruk kalmak istemediği ama yine de kendiyle meşguliyeti öncelediğini ifade ediyor.
Hem şahsi duyuşun hem az yaşamanın (yalnızlık içinde mutluluk, duvarlar arasında ve kuyu dibinde kendiyle didişme, kişisel kaderine yönelik kapanma vs) verildiği kesitlerde seçilen soğuk sözcükler belki şairin tam olarak ne hissettiğinin anlaşılması bakımından doğru tercih olsa da, duyguları betimleyen, kendi halini serimleyen alt cümlelerin yetersizliği ya da ‘ben’ce fazla açıklamalar, şiirdeki yaşantı darlığını işaret ediyor.
Sözdizimine yönelik estetik planda yeterli ve yetersiz kesitlere birkaç örnek:
‘Bir dilim karpuz takılır kalır boğazıma
Biri geçse de çağırsam, paylaşsam’
‘Yapyalnız bir dam deliğinde
Ben ki dilim var konuşmam,
Konuşmam kimselerle işim yok
Benim işim kendimle, kendimle uğraşırım’
Kuyuysa kuyu duvarsa duvar
Sağır dilsiz yaşamaktansa kuyusuz, duvarsız
Duvarların içinde mutluluk var
Kuyuda ben varım benimle uğraşırım
İnsan oğlu insanım insanla uğraşmam
Kendimi yer bitirir kendimle uğraşırım’
Üstüne Orhan Veli’nin ‘Eskiler Alıyorum’ şiirinin garipliği çökmüş olsa da neredeyse aynı temlerin işlendiği fakat bu kez açıklama yükünün iyice hafiflediği, konuşma dilinin dervişane bir zarafetle şiirsel etkiyi doğurduğu, ses tonuyla uyumlu ifadelerin art arda ahenkli bir şekilde birbirini izlemesi, bir solukta ve yeniden okuma iştahını ayartan doğru ve hızlı sözcüklerin kullanımıyla metni bütün olarak hissetmemize olanak veren, hislerin de hünerli ve güçlü bir performansla dökümünün yapıldığı ve nihayet ‘Üçler’le İkinci Yenilerin bir şekilde başarıyla bağlandığı ‘Acılar Alır Satarım’ (1983) iyi soydan şiirin aldığı etkiye rağmen niteliklerini öğretmesi yönüyle ilgi ve değeri hak ediyor olmalı.
Henüz yirmili yaşların sonunu yaşamakta olan Yusuf Alper için rahatlıkla anlaşılabilir ve sevindirici olan, klasik temleri işlerken kuşandığı çağdaş duyarlık olsa gerek.
Çağdaş duyarlık ise tekniğin her şeyden önce şiirsel aygıtın önemli bir parçası olduğunu özümsemiş bilinçten el alıyor.
Şiirle bilenen bilinç, dilin olanaklarını son sınırına kadar alabildiğini araştırma tutkusundan doğuyor.
Yusuf Alper bu tutkunun şairi.
ACILAR ALIR SATARIM
Siste çalan bir çan gibi
Öyle her şeyden uzakta
Öyle boşlukta dal gibi
Konuk gibi yeryüzüne
Bir garip gelmiş giderim
Ben acılar tecimeni
Acılar alır satarım
İçimde ağrılarımla
Bir hüznü durmasız okşar
Öper çoğaltır satarım
