ALİ CELEP
Sezai Karakoç’un ‘Somut’ Adlı Şiiri Üzerine
[Bir eleştirel dipnot]
1965 Mayıs doğumlu, dört dörtlükten mütevellit, yoğun kişileştirme ve benzeştirmelerle örülü, kısa bir şiir ‘Somut’.
Dünden gelen ses düzenekleri ise, şairin daha önceki yapıtlarında defaten okuduğumuz gibi, serbest yapının sunduğu olanaklar çerçevesinde bu şiire de serpiştirilmiş görünüyor.
Dünden gelen ses, e ve i ünlüleri yardımıyla, teknik planda şiirin bugünle iletişiminde, daha doğrusu bugünkü kulağa erişiminde vazife almış.
Fakat şiirin asıl kuruluşunu gerçekleştiren ana bağıntı, teknik yapının kulağa hoş gelen işleyişi değil, zamanın ruhunda meydana gelen radikal değişim ve dönüşümün yol açtığı duygu karışıklıklarına yapılan göndermelerdir.
Şiirin ismi ‘Somut’ ama temin işlenişine bakılırsa bilhassa kişileştirmelerin yapıldığı kesitlerde soyut soydan bir yaklaşımın egemenliği dikkat çekicidir.
‘Tüyü onurdan horoz
Yankılı at gözegöz köpek
Ve evin mercan gözlü fareleri’
‘Bağda bahçede evde
Gezinmiyor ki o yüksek öfke’
‘Mirasın mirası çocuk sesleri’
Fark ettiğimiz bir başka husus, ‘Av Edebiyatı’ ‘Kalorifer’ ve ‘Kapamak İçin Gözlerini’ adlı şiirlerde görülen bazı imajların bu şiirde de değişik varyantlarının dolaşıma sokulmasıdır.
Bu meyanda dört şiiri birlikte yeniden okuduğumuzda, ‘Somut’un öncekilerle duygusal bir alışveriş halinde olduğu görülür.
Böylece şairin bundan önceki şiirlerindeki atmosferin gelişerek sonraki şiirlerine yayıldığına ilişkin kanımız güçlenmektedir.
Bu şu demektir ki şairin dimağını meşgul eden imajlar bir sonraki şiirin oluşum alanını belirleyecek kadar güçlü konumlar kazanmıştır.
Sosyal yaşamda görülen değişimin resmi bu şiirle birlikte ev içi düzenini de kuşatmış, geleneksel insanı kuran dinamiklerin çöküşüne tanıklık edilmiş, her şeyin yerli yerinde oluşunu resmeden yapı bozulmuş, yerine doğaya hükmeden, evin iç düzenini işgal eden ve insanı her şeyde yarışmaya tâbi kılan çağdaş anlayışlar gelmiş, kısaca en temelde insanı insan kılan nitelikler yaşamdan sürülmüştür.
Şiir bu yeni gerçekler tarafından massedilen mevcut yerleşik yapıya yergi olarak okunabilir.
Şiirde hayvanların aldığı vasıflara bakılırsa, olması arzulanan yeni gerçekliğin dayanacağı sütunlara dair bilgilere ulaşabiliriz.
Bu, her şeyin yerli yerinde olması gerektiği esasını hatırlatan, sorumluluk duygusunun rehberliğinde hareket etmeyi gözeten, ‘insanı ören çizgi’nin insan onurunu dikkate alan bir anlayışla ilerlemesine olanak tanıyan, metafizik bir soydan filiz veren ve her şeyin zamanında olmasını öne çıkaran yaşam sütunudur.
‘Somut’ son tahlilde, dünkü yaşamı düzenleyen manevi dinamiklerin yitip gitmekte olduğuna, insanı materyalist çizgide değişmeye zorlayan gelişmelerin olası sonuçlarına yönelik imalar barındıran kısa fakat etkin bir ağıt girişimi olarak okunabilir.
‘Su indi bozuldu barış
Değişti insan ören çizgi
Kışsa bir şimşek gibi geldi
Eve kar yağıyor boyuna şimdi’
Yazarımız Ali Celep’in Sezai Karakoç’un şiiri üzerine yazdığı diğer yazılara aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
https://haberedebiyat.com/category/sezai-karakoc/
