ALİ CELEP
HÜSEYİN PEKER ŞİİRİ- 3
(Bir Eleştirel Yaklaşım)
‘Böceklenme’ ile Hüseyin Peker’in, evine formda dönmüş göründüğünü söylemiştim. Form sözcüğü, şiirin ortaya çıkardığı enerjiyi içine aldığı gibi, söylemde özgürleşmenin de gidilebilir en uygun yolunu gösterir. Bu iki yönün toparlayıcı işlevi, dilin şiirde özgürce örgütlenmesini sağlamakla birlikte, şiirin enerji yükünü sözcüklere daha tasarruflu dağıtmasında kendini gösteriyor. Sözgelimi başlıklar dışında bütün sözcükleri küçük harflerle başlayan kitabın ilk şiiri ‘Vedalaşmak Yok’un ilk kesitini kuran epi topu üç cümledeki ‘s’ ‘ş’ ve ‘y’ ‘k’ harflerinin yoğun kullanımından doğan ses organizasyonu hem işaret ettikleri anlamların doğasına uygun bir biçimde, insan-etik-doğa arasındaki duyarlı geçişleri idare edebiliyor hem de dizeler arasındaki akışkanlığa yardımcı olabiliyor. Böylece form bahsinde şairin gramatik tercihlerinin bilinçli bir yaklaşımın ürünü olduğu anlaşılabiliyor. Az biçime çok öz yerleştirme ya da duygusal yoğunluğu asgari formda buluşturma, bir takım teknik dolayımların ötesinde, okurda saygı hissi uyandıran objektif alacalıklarla çok daha ilgilidir. Peker bu hissin yaratılışının şiirde demokratik bir tavırla konuşmadan geçtiğini fark etmiş görünüyor. Şiirde demokratik tavır sadece biçimde resmi doktrinden feragat etmekle gerçekleşmez fakat ayrıca doğru zamanda, doğru yerde, doğru sözcükleri şiirin içeriğine sivil bir öz yerleştirmek suretiyle gerçekleşir. Şiirde objektif alacalıklar oluşturma hissi ise yaşamı onun içinde devinen zıtlıklar üzerinden kavrama bilinciyle gelişir. Sözlerim soyut ve havada kalmasın diye üşenmeyip kitaplarındaki bütün şiirlerin formuna yeniden göz attım. Mesela başlıklar dışında küçük harflerle dizelere başlama tercihi, ilk şiirlerini de içine alan toplu basım ‘Benden Sana Yamalı’ya sonradan eklenen ‘Avcı Çayı’ adlı kitabına kadar geri gidiyor. ‘Avcı Çayı’yla özel isimler dışında bütün şiirlerini küçük harflerle kurmaya başlayan Peker, son kitabı ‘Böceklenme’yi, özel isimler de dâhil bütün kitabın gramatik yapısını belirleyecek biçimde küçük harflere dayandırmış. Mesela ilk şiirlerinden son şiirine kadar noktayı hiç kullanmaması manidar görünüyor. Ne ‘benden sana yamalı’ ve ‘Günü Gelmeden Taburcu’ adlı bütün şiirlerini içeren iki toplu basımda ne de bunlardan sonra gelen ‘Böceklenme’ adlı son kitabında bütün noktalama işaretlerini kullanan Peker’in, sözdiziminde bir tek noktayı kullanmayışı, öyle görünüyor ki anlamı kesintiye uğratmama arzusuyla ilgili olabileceği gibi, şiirle iletmek istediği duygu ve düşüncelerini duraklatmadan başka anlamlara ulaştırma niyetinden kaynaklanıyor olabilir. Bugün geldiği yere bakılırsa onun dur durak bilmeyen üretme hevesi ve bitmeyen keşif yolculuğu, belki ölümden sonra da yaşama bir nokta koymak istemeyişiyle ilişkilendirilse yeridir. Nitekim ‘Böceklenme’nin ilk ve son dizeleri şairin ölümden sonra yaşama, bir nevi şiirle ölümsüzleşme arzusunu güçlendirmektedir.
‘vedalaşmak yok, ayak seslerini dinleyerek’ (kitabın ilk dizesi)
‘kürekçi dostum, belki yeterim kalan gökyüzüne
yıldız olup bırakırım kalanını
toprakla üstümü örtme, gitti diye’ (kitabın son dizeleri’
Yine Peker’in ‘Eşrefpaşa 1970 Yılında’ adlı şiirinden itibaren anlatısına farklı formlar arama ihtiyacının çok erken zamanlarda başladığı anlaşılıyor. Şiiri düzyazı formunda kurma dâhil bütün bu arayışlar Peker şiirinde içerik ve formun iç içe birlikte iş gördüğü, özün kendine mahsus formu dışlaştırdığına işaret ediyor. Bana öyle geliyor ki şiir, söylediği şeyin bir parçası olduğu gibi, Peker de söylediği şeyin bir parçası olarak konuşmaktadır. Onda şiirin gramatik yapısıyla yaşamın insani grameri, bir ağız, kendi kişisel destanını terennüm etmek üzere çalışmaktadır. Çalışma o kadar bereketli sonuçlar doğuyor ki halen kitabın ilk dizeleri içindeyiz.
‘vedalaşmak yok, ayak seslerini dinleyerek
bitirdik keşif yolculuğunu
saygı sevgi taştan bizde
gölge seven fidanlar niyetine sevdik herkesi’
Bir Yorum