ALİ CELEP
YUSUF ALPER’İN BAZI ŞİİRLERİ ÜZERİNE
( Eleştirel Dipnotlar )
1.
Şiirle okuruna yeni yaşam alanları açmak, kimseyle benzeşmek istemeyen şairin canlı kalmasını temin eden en yoğun arzularından biri olsa gerek.
Dünden bugüne bu arzuyu tutuşturmaktan usanmamak ise, sözcüklerin kendi özgün hallerine ancak şiirde kavuştuğu gerçeğini yaşayan şairlere vergi olmuştur.
Verginin aslı bizi salt sembolik anlamda modernist bir tavrın ötesine; elmayı, içindeki çekirdeği kutsamadan iştahla ısırırken damağımızı dolduran lezzette olduğu gibi, herhangi bir düşünce ve duyguya saplanmadan, insanın bütün görünümlerini kurcalayan gerçek dile götürür.
İşte bu gerçek şiir dilinde yaklaşık yarım asır ‘dig’ yapan, canhıraş yaşama doğru sözcükleri en uygun hallerinde cisimleştirmek için imgelemde Türkçe hafriyat yapan ve orada kalmak niyetiyle kafa yorup yerleşen şairlerden biri de Yusuf Alper’dir.
Bu yoldan Yusuf Alper’in, ilk şiirlerinden bugüne, Türkçe toprağında siper kazıp mevzi alan bir ‘süreç’ / (‘continua’) şairi olduğu söylenebilir.
Daha ilk şiirleriyle bu süreci, yeni ilişkiler kurmak, dolayısıyla yeni yaşam alanlarına açılmak, böylece kendi kişiliğiyle çevre arasında, dünle bugün arasında ‘fantastik’ bağlar kurma hevesiyle başlatması ise, dilin gücünü imajlarda denemek istediğini gösteriyor.
Yirmili yaşlarında yazdığını bildiğimiz, doğal olarak şiirin, henüz sözcüklerin hürmete layık en özgün ve uygun halleriyle kendi yerlerinde olmadığı, böylece bağımsız bir sistem olduğu bir çizgiden kısmen uzak görünen, ‘Nedir Beni Benden Alan’ adlı şiirden kestiğim aşağıdaki dizelerde bu deneyişin ilk izlerini görürüz.
Tekrar dizeleriyle şarkı formunu hatırlatan, uyak arayışıyla dünkü şiire selam veren, cümle kuruluşunda tercih ettiği bağlaç ve anlamı iki dizeye taşımada, ilk anlamı bazen istiskal eden yerlerde İkinci Yenilerden el aldığı gözlenen bu kısacık şiirde, duygularını doğa ve çocuk üzerinden iştahla tanıtma isteği dikkat çekicidir.
Şiir yazma süreciyle birlikte, okuyup yazanın da şiire dâhil edildiği daha başka dizelerde ise, benzetme ve kişileştirme tekniğinin duygusal adlandırmada başarıyla uygulanması, çevreyle persona arasında gerçekleşen tasartının (zihinde canlandırılan şeyin, hayalin) zenginliğini gösteriyor.
Tasartının zenginliği deyince, örneğin ‘darağacında bir ceylan / gibi önünde gözleri’ hem yakın tarihte yaşanmış acı bir olaya gönderme yapıyor hem önceki kesitle birlikte âşığın hallerinden birini hatırlatır gibi oluyor, hem bu yoldan insan doğa uzam ilişkisi üzerinden yürütülen varlık soruşturmasını başlatır gibi oluyor. Böylece bizi şiire biraz daha ısındıran gerçek ve hayali yorumlar üzerinden taze bir iç görüye ulaşma olanağı doğmuş oluyor.
Şiir için genel bir kanıdan, en azından akılda kalıcı, okura içgörü kazandıran, böylece daha algılanabilir ve yeni deneyim olanakları sunan sözcüklerin kurduğu bir yapıdan bahsedilir.
Şiirle ilk dönem ilişkilerine bakıyorum da, Yusuf Alper’in bu anlamda şiire yeterince yanıt verecek donanımı erken yaşlarda edindiği söylenebilir.
İmaja elle tutulur bir mevcudiyet kazandırmasıyla, okurun muhayyilesini diri tutma çabasıyla, ön görülemez yeni ilişkilere açık kapı bırakmasıyla, soruyla şiir sonlandırma yolundan olan biteni anlamaya çalışan yapısıyla bu kısacık metinde bile okuru kendine getirecek güzellikte bir şairin fotoğrafını çekebiliyoruz.
Kişisel duyuş ürünü şiirlerin en güzeli şairin kendini silerek yazmasıyla ortaya çıkar.
Şairin kendini olabildiğince silerek yazması, fotoğrafın daha güzel görünmesi için, her şeye bürünen şiirin, nihayet şairin kendi özüne karışması için elbet.
Sonraki yazımızda Yusuf Alper’in bir başka şiiri üzerinden bu konuya devam edelim.
‘Nedir beni benden alan
Bir dağ yamacında çocuk
Gibi kuzular otlatan
Bir elinde sarı çiğdem
Bir elinde söğüt çubuk
Bir dağ yamacında çocuk
Gibi kuzular otlatan
Nedir beni benden alan’
‘Darağacında bir ceylan
Gibi önünde gözleri
Nedir beni benden alan’
